Alergia pokarmowa u dzieci to rosnący problem zdrowotny XXI wieku, dotykający obecnie około 6-8% niemowląt i 3-4% dzieci starszych. Nietolerancja pokarmowa oraz alergia na gluten, alergia jaja kurze czy inne alergeny pokarmowe wymagają specjalistycznej opieki. W Oslomed CentrumMedycznym w Krakowie nasz doświadczony alergolog oferuje kompleksową diagnostykę orazleczenie alergii pokarmowych dla całych rodzin.
Co to jest alergia pokarmowa?
Alergia pokarmowa to nieprawidłowa reakcja układu immunologicznego po spożyciu określonego pokarmu zawierającego alergen. Kluczową cechą tej dolegliwości jest fakt, że nawet śladowa ilość uczulającego składnika może wywołać ciężką reakcję alergiczną, co w rezultacie wymaga szczególnej ostrożności w codziennym żywieniu dziecka.
Rodzaje alergii pokarmowych
Ze względu na mechanizm rozwoju objawów wyróżniamy trzy główne typy alergii pokarmowych:
Typ IgE-zależny charakteryzuje się szybkim początkiem objawów – zwykle do 2 godzin od spożycia uczulającego pokarmu. Prowadzi bowiem do wystąpienia objawów takich jak ból brzucha, biegunka, kaszel, duszności, a w najcięższych przypadkach może wywołać wstrząs anafilaktyczny.
Typ IgE-niezależny objawia się głównie zapaleniem jelit z charakterystycznymi bólami brzucha i biegunką. Jednakże objawy rozwijają się stopniowo, często po kilku godzinach lub nawet dniach od spożycia problematycznego pokarmu.
Typ o mieszanej patogenezie łączy oba mechanizmy, a typowym przykładem jest atopowe zapalenie skóry lub eozynofilowe zapalenie przełyku oraz jelit.
Najczęstsze alergeny pokarmowe według grup wiekowych
U niemowląt i małych dzieci
- Białka mleka krowiego (najczęstsza przyczyna – występuje u 2-3% populacji dziecięcej)
- Białka jaja kurzego
- Soja
- Pszenica
U dzieci starszych i dorosłych
- Orzeszki ziemne
- Orzechy drzew (laskowe, włoskie)
- Ryby i owoce morza
- Skorupiaki
Objawy alergii pokarmowej u dzieci
Reakcje alergiczne na pokarmy mogą być bardzo zróżnicowane i obejmować różne układy organizmu:
Ze strony przewodu pokarmowego
- Bóle brzucha i kolki
- Biegunka (często z domieszką śluzu lub krwi)
- Wymioty i częste ulewanie u niemowląt
- Zaparcia
- Wzdęcia
Skórne
- Wysypka i pokrzywka
- Atopowe zapalenie skóry (skaza białkowa)
- Świąd skóry
- Suchość i szorstość skóry, szczególnie na policzkach u niemowląt
Układu oddechowego
- Katar i kichanie
- Kaszel i duszności
- Świąd gardła i jamy ustnej
- W skrajnych przypadkach – obrzęk krtani
Ogólne
- Wstrząs anafilaktyczny (najcięższy objaw)
- Zawroty głowy
- Spadek ciśnienia tętniczego
Dieta eliminacyjna – podstawa leczenia
Dieta eliminacyjna stanowi fundamentalną metodę leczenia alergii pokarmowych. Polega ona na całkowitym wykluczeniu z jadłospisu dziecka składników wywołujących niepożądane reakcje, a następnie zastąpieniu ich bezpiecznymi alternatywami.
Zasady stosowania diety eliminacyjnej
Czas trwania eliminacji zależy od wieku dziecka oraz typu alergii. W przypadku niemowląt z alergią na mleko krowie eliminację stosuje się przez około 6 miesięcy, natomiast po tym czasie podejmuje się próbę ponownego włączenia produktu. Po ukończeniu pierwszego roku życia próby oceny tolerancji białek mleka krowiego powinny odbywać się co 6-12 miesięcy.
Dieta eliminacyjna musi być zbilansowana, ponieważ w przeciwnym razie może doprowadzić do niedoborów żywieniowych. Kluczowe jest zatem zastąpienie eliminowanych produktów innymi o podobnej wartości odżywczej.
Substitucje popularnych alergenów
Gluten – należy wykluczyć wszystkie produkty pszenne, żytnie, orkiszowe oraz owsiane. Mąkę można natomiast zastąpić mąką gryczaną, jaglaną, ryżową lub kukurydzianą.
Białko mleka krowiego – mleko zastępujemy napojami roślinnymi. Dostępny jest również szeroki wybór jogurtów roślinnych i innych produktów mlekozastępczych.
Jaja kurze – w wypiekach najlepiej zastąpić je zmielonym siemieniem lnianym zalanym ciepłą wodą lub bananem. Zamiast jajecznicy można natomiast przygotować tofucznicę.
Rola specjalisty alergologa w leczeniu
W Oslomed Centrum Medycznym w Krakowie nasi doświadczeni alergolodzy oferują kompleksową diagnostykę i leczenie alergii pokarmowych. Nasza opieka obejmuje bowiem:
- Szczegółowy wywiad alergologiczny oraz badanie kliniczne
- Testy skórne z najczęstszymi alergenami pokarmowymi
- Badania laboratoryjne (poziom IgE swoistych)
- Próby prowokacyjne pod kontrolą lekarza
- Indywidualne plany żywieniowe dostosowane do potrzeb dziecka
- Immunoterapię swoistą (odczulanie) w wybranych przypadkach
Współpraca z dietetykiem
Prowadzenie diety eliminacyjnej wymaga profesjonalnego nadzoru dietetyka, szczególnie w przypadku konieczności eliminacji wielu grup produktów. W przypadku wieloważnej alergii pokarmowej wskazane jest, aby dietę eliminacyjną skonsultował wykwalifikowany dietetyk, który pomoże:
- Opracować zbilansowany jadłospis
- Zapewnić odpowiednią podaż wszystkich składników odżywczych
- Edukować rodzinę w zakresie czytania etykiet produktów
- Monitorować stan odżywienia dziecka
Czy można pozbyć się alergii pokarmowej?
Rokowanie w alergii pokarmowej jest zróżnicowane i zależy od rodzaju alergenu oraz wieku dziecka. Badania pokazują jednak, że:
- U większości dzieci z alergią na białka mleka krowiego czy jajka można osiągnąć tolerancję z wiekiem (80-90% przypadków)
- Reakcje na orzeszki, sezam, ryby i skorupiaki zwykle utrzymują się przez całe życie i w rezultacie wymagają stałej eliminacji
- Stopniowy rozwój przewodu pokarmowego u dzieci może natomiast prowadzić do nabycia tolerancji na wcześniej problematyczne produkty
Profilaktyka alergii pokarmowych
Chociaż nie ma pojedynczego czynnika gwarantującego uniknięcie alergii, można jednak zmniejszyć ryzyko jej rozwoju:
Zalecenia dla niemowląt
- Karmienie piersią przez minimum 4 miesiące (optymalnie wyłączne przez 6 miesięcy)
- Wprowadzanie pokarmów stałych zgodnie z zaleceniami pediatry
- Unikanie ekspozycji na dym tytoniowy
Czynniki wspomagające
- Odpowiedni poziom witaminy D w organizmie
- Suplementacja kwasów omega-3
- Prawidłowo zbilansowana dieta matki w okresie ciąży oraz karmienia
Życie z alergią pokarmową – praktyczne wskazówki
Czytanie etykiet produktów
Od 2004 roku producenci żywności są zobowiązani do informowania o obecności potencjalnych alergenów na etykietach. Obowiązek ten dotyczy również żywności sprzedawanej bez opakowania w restauracjach oraz cukierniach.
Zestaw przeciwwstrząsowy
Pacjenci z ryzykiem reakcji anafilaktycznej muszą być zaopatrzeni w tzw. zestaw przeciwwstrząsowy, zawierający bowiem autostrzykawkę z adrenaliną.
Edukacja otoczenia
Kluczowe jest poinformowanie nauczycieli, opiekunów oraz rodziny o alergii dziecka, a także sposobach postępowania w przypadku przypadkowego spożycia alergenu.
Nowe możliwości leczenia
Postęp w alergologii przynosi natomiast nowe możliwości terapeutyczne:
- Immunoterapia pokarmowa dla wybranych alergenów (białka jaja kurzego, mleka, orzechów arachidowych)
- Terapia biologiczna w przypadkach ciężkich, opornych na leczenie
- Diagnostyka molekularna pozwalająca na precyzyjne określenie ryzyka reakcji krzyżowych
Kiedy skontaktować się ze specjalistą?
Wizyta u alergologa w Oslomed Centrum Medycznym w Krakowie jest wskazana, gdy u dziecka występują:
- Nawracające objawy żołądkowo-jelitowe po spożywaniu określonych pokarmów
- Zmiany skórne o charakterze alergicznym
- Problemy układu oddechowego związane z jedzeniem
- Podejrzenie reakcji anafilaktycznej
- Potrzeba weryfikacji wcześniej rozpoznanej alergii pokarmowej
Alergolodzy w Oslomed Kraków
Podsumowanie
Choroby alergiczne u dzieci to poważny problem zdrowotny wymagający kompleksowego podejścia terapeutycznego. Kluczem do sukcesu jest bowiem wczesna diagnoza, właściwie prowadzona dieta eliminacyjna oraz regularna współpraca z doświadczonym zespołem specjalistów.
W Oslomed Centrum Medycznym w Krakowie zapewniamy kompleksową opiekę alergologiczną, łącząc jednocześnie nowoczesną diagnostykę z indywidualnym podejściem do każdego małego pacjenta. Nasz zespół doświadczonych alergologów oraz dietetyków pomoże Państwu skutecznie zarządzać alergią pokarmową dziecka, zapewniając mu w rezultacie prawidłowy rozwój i wysoką jakość życia.
Umów wizytę w Oslomed Centrum Medycznym Kraków już dziś – Twoje dziecko zasługuje na najlepszą opiekę alergologiczną!